Want: 'Beter een goede buur dan een verre vriend', maar o wee als-ie níet goed is... Om over enge buren maar niet te spreken.

Buren kunnen je kwellen vanuit het huis naast je, maar dat niet alleen. Ook als je cultuurgrond bezit kan je de rillingen krijgen van wat er wordt uitgespookt op het belendende land.
Laatst waren we in Piemonte. Daar zagen we twee wijngaarden, pal naast elkaar. Een verschil van dag en nacht. Over de ene wordt diep nagedacht, over de andere niet. De ene wijngaard wordt geleid door biologisch-dynamische principes, de andere zonder principes. In de groene gaard wordt geprobeerd een weldadige toestand te bereiken door de druivenstokken van goede buren te voorzien: ertussendoor groeien ook andere gewassen met een gunstige invloed op het geheel. Kortom, er wordt gestreefd naar een natuurlijk evenwicht en weerbaarheid van de druivenplanten zelf. Ernaast is de grond zo dood als een pier en wordt de natuur als iets gezien dat voortdurend moet worden bestreden of verbeterd. Insecticiden, pesticiden, herbiciden, kunstmest.
De ene boer vindt de ander eng en omgekeerd.

Bestrijdingsmiddelen verwaaien naar de 'natuurgaard', waardoor de wijn daarvan uit een bufferzone geen biokeurmerk mag dragen. Andersom, kunnen allerlei vormen van leven uit de groene wijngaard doordringen in de druiven'woestijn' ernaast, waartegen dan weer gespoten wordt.

Wat doen mensen doorgaans tegen enge buren? Hekken zetten, of hagen. Muren. In de Bourgogne, bijvoorbeeld, zijn muurtjes tussen de diverse percelen heel normaal. Dat zou al iets schelen. Maar hier, in Piemonte, komt daar geen toestemming voor. Toch is er hoop. Claudio Icardi, de groene wijnboer in kwestie, weet hoe het is om in zijn streek iets te doen op een andere manier dan je vader het altijd deed. En je buren. Je loopt erbij tegen figuurlijke muren aan. Maar wel zo hard als steen.
Toch, beetje bij beetje, zie je verandering. Hier en daar zijn ook andere stukjes in de lappendeken aan wijngaarden al groen voordat de druivenplanten hun bladeren ontvouwen.

Een ander soort hoop is dat je enge buren gaan verhuizen. Maar dat heeft een keerzijde. Als je ze eerst niet had, kunnen ze nog komen. Met als meest angstaanjagende voorbeeld in het agrarische Italië van vandaag de bacterie Xylella fastidiosa.
De Xylella is van ver gekomen. Nadat deze bacterie al eerder zorgde voor de verwoestende Ziekte van Pierce, vooral in de wijngaarden van Californië, zou dit rampzalige organisme Italië mogelijk hebben bereikt vanuit Latijns-Amerika. Via de Nederlandse plantenhandel.
Hoe dan ook, inmiddels richt de Xylella enorme schade aan in de olijfgaarden van Salento, in de hak van de Italiaanse laars. Daar waar de olijfbomen er soms eeuwen over hebben gedaan om uit te groeien tot ware monumenten, juist daar sterven ze in rap tempo. Op dit moment, voorjaar 2015, is al zo'n miljoen olijfbomen aangetast.
Zó eng is dat soort besmette buren dat inmiddels werd opgeroepen om een zieke boom niet alleen direct te rooien, maar ook alles eromheen waar de bacterie in zou kunnen huizen. In een straal van honderd meter. (Op de korte afstand wordt de bacterie overgebracht door een dwergcicade met de al even weinig feestelijke naam 'het spuugbeestje').
Inmiddels gaan er stemmen op om in plaats van rooien een biologisch-dynamische aanpak te proberen, maar daarvoor is het wellicht te laat. 'Dynamisch' klinkt snel, maar biodynamiek is een kwestie van lange adem.

'Biodynasoep'

De even vurig omstreden als beleden biologisch-dynamische landbouw komt voort uit het brein van de grondlegger van de antroposofie, de Oostenrijker Rudolf Steiner. Maar Italië zou Italië niet zijn als het geen verrassing in petto had. Daar werd de term 'biodinamica' handelsrechtelijk namelijk als eerste geregistreerd door… Fiat. Te gebruiken in de sector landbouwvoertuigen.
Ondertussen is de term 'biodynamic' en de vertalingen daarvan in vele landen in handen van de organisatie Demeter International, dat 'Demeter' voert als merk op zich. De term 'vino biodinamico' ('biologisch-dynamische wijn') is in Italië geregistreerd door Claudio Icardi en een beeldmerk voor dat soort wijn in het meervoud (vini biodinamici) is weer vastgelegd door iemand anders.
Zo kan zelfs wijn op soep gaan lijken... Maar bij gebreke van een algemeen biologisch-dynamisch keurmerk kan de biodynaboer, die zich niet wil aansluiten bij Demeter, altijd nog terugvallen op een gewoon biokeurmerk.

Biodynamisch steekspel.
(Hoorns spelen een rol in de biodynamische landbouw)

*

Tags: wijnbouw,Biologisch-dynamische wijnbouw,xylella